Podsumowanie działań proekologicznych w Gminie Malanów

W 2024 po raz kolejny przywiązywaliśmy uwagę do działań proekologicznych. W obliczu globalnych wyzwań środowiskowych tematyka ta staje się równie popularna, co kontrowersyjna. O ekologii mówi się dziś wszędzie i nie dotyczy to tylko szczytów klimatycznych. Jedni traktują ją jako konieczność, inni jako modę, a jeszcze inni jako pole do burzliwych dyskusji. W niniejszym artykule chcemy przedstawić subiektywne spojrzenie na to, jak codzienne, pozornie drobne działania mogą wpłynąć na naszą lokalną przestrzeń i otaczające nas środowisko. Naprawdę nie potrzeba rewolucji, ale raczej konsekwentnych działań które przybliżą nas do bardziej zrównoważonej ekologicznej przyszłości. Naszym celem nie jest narzucanie ideologii ani zachęcanie do radykalnych rozwiązań – pragniemy jedynie pokazać, że nawet drobne inicjatywy mogą przynieść wymierne korzyści dla naszej gminy, dla naszego otoczenia. Zapraszamy do lektury podsumowania roku, w którym ekologia stała się nie tylko hasłem, ale częścią codziennych wyborów mieszkańców i władz.

Mural

Ekologiczny mural wykonany farbami fotokatalitycznymi powstał na elewacji sali sportowej w Malanowie. To ciekawa inicjatywa łącząca sztukę z ochroną środowiska. Na powierzchni pomalowanej wspomnianą farbą zachodzi reakcja utleniania, zasilana światłem. Pod wpływem promieniowania UV, tlenu i wilgoci toksyny ulegają rozkładowi. Przeobrażają się w bezpieczne azotany i węglany. Farba wychwytuje gazy, bakterie, wirusy, grzyby, a także nieprzyjemne zapachy. Dodatkowo pomalowana powierzchnia oczyszcza się sama, po przebiegu reakcji zabrudzenia tracą przyczepność do podłoża i zostają zmyte wraz z deszczem. Jeden metr kwadratowy pomalowany farbą fotokatalityczną oczyszcza tyle powietrza co jedno dorosłe drzewo. Pomalowane 340 metry kwadratowe pochłoną tyle smogu co 340 drzew

Choć mural nie rozwiąże problemu zanieczyszczenia powietrza na dużą skalę, jest krokiem w dobrą stronę. Może stanowić inspirację dla innych gmin i mieszkańców do podejmowania podobnych działań. Kluczowe jest jednak, aby takie inicjatywy szły w parze z długofalowymi działaniami na rzecz poprawy jakości powietrza, np. redukcją emisji spalin czy rozwojem terenów zielonych.

Fotowoltaika, czyli słoneczna energia

W ubiegłym roku powstały instalacje fotowoltaiczne przy oczyszczalni ścieków w Malanowie, przy Szkole Podstawowej w Malanowie a także na dachach świetlic w Malanowie oraz Miłaczewie. Te ostatnie powstały dzięki dotacji z WFOŚiGW w Poznaniu. Łączna moc zainstalowanych paneli wynosi 99,3 kWp. Korzystanie z fotowoltaiki jest bardzo korzystne dla środowiska, ponieważ energia słoneczna, którą produkuje, jest uznawana za najbezpieczniejszą dla natury. Jedną z jej głównych zalet jest brak emisji zanieczyszczeń do atmosfery, co sprawia, że jest to bardzo dobre źródło energii dla naszej planety. Dzięki wykorzystaniu paneli fotowoltaicznych możliwe jest znaczne obniżenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Każde 1000 kWh energii pozyskanej z fotowoltaiki przyczynia się do redukcji emisji CO2 o około 812 kg rocznie. W ten sposób, im więcej jest instalacji fotowoltaicznych, tym lepsza jest jakość powietrza. A jak wynika z informacji ONZ i Światowej Organizacji Zdrowia, Polska znajduje się w europejskim ogonie pod względem jakości powietrza, a smog przyczynia się co roku do przedwczesnej śmierci ponad 50 tys. Polaków. Tak więc wykorzystując odnawialne źródła energii wpływamy na poprawę jakości powietrza w naszej gminie.

Kolejną zaletą stosowania paneli fotowoltaicznych jest ich pozytywny wpływ na redukcję emisji tlenków węgla i azotu, dwutlenku siarki oraz pyłów. Przy użyciu tych paneli nie powstają żadne odpady stałe, ścieki ani inne zanieczyszczenia gleby, które towarzyszą produkcji energii ze źródeł konwencjonalnych. Fotowoltaika ma również pozytywny wpływ na środowisko, dzięki stabilizacji systemu elektroenergetycznego. Instalacje solarne odciążają sieci przesyłowe energii, a sektor energetyczny jest mocno oddziałującą na przyrodę gałęzią przemysłu.

Panele fotowoltaiczne są także bardzo ciche w pracy i nie emitują żadnych dźwięków do środowiska. Są w pełni bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Podsumowując instalacje fotowoltaiczne to oszczędność, troska o środowisko, wzrost wartości nieruchomości, nowoczesność, trwałość, komfort i wygoda.

(instalacja na budynku świetlicy wiejskiej w Miłaczewie)

Akcja „Zdrowo oddychaj i pyłu nie wdychaj”

Przeprowadzona w Szkole Podstawowej w Malanowie akcja to przykład działań, które choć same w sobie nie eliminują problemu zanieczyszczenia powietrza, mają ogromne znaczenie w dłuższej perspektywie. Edukacja dzieci i młodzieży na temat smogu, jego przyczyn i skutków zdrowotnych sprawia, że kolejne pokolenia zaczynają świadomie podchodzić do kwestii ekologii. Dzięki takim inicjatywom uczniowie dowiadują się, jak ich codzienne wybory mogą wpływać na jakość powietrza – od sposobu ogrzewania domów po ograniczanie emisji spalin.

Takie kampanie mogą przynieść realne zmiany, jeśli wiedza przekazywana w szkole przełoży się na postawy całych rodzin. Dzieci, które zrozumieją, jak szkodliwe jest palenie śmieci w piecach czy nadmierne korzystanie z samochodów, mogą wpłynąć na decyzje dorosłych. To właśnie w edukacji tkwi siła długofalowej zmiany, ponieważ uświadomione społeczeństwo jest bardziej skłonne do podejmowania świadomych, ekologicznych wyborów.

Mimo, że tego typu akcje same w sobie nie eliminują smogu, są niezbędnym elementem walki o czystsze powietrze. Kluczowe jest jednak, aby były wspierane przez konkretne działania, takie jak rozbudowa sieci czujników jakości powietrza, dotacje na wymianę pieców czy rozwój transportu publicznego. W połączeniu z realnymi inwestycjami, edukacja ekologiczna może przynieść wymierne efekty, które wpłyną zarówno na środowisko, jak i na jakość życia mieszkańców.

Czyste Powietrze

Program „Czyste powietrze” realizowany jest przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w celu poprawy jakości powietrza oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Od połowy 2021 r. w ramach „Programu” w urzędzie działa punkt konsultacyjny, w którym mieszkańcy mogą indywidualnie spotkać się z pracownikiem urzędu i otrzymać niezbędne informacje o programie. Punkt konsultacyjny funkcjonuje we wtorki i czwartki w godz. 10:00-15:00. Zapisy na konsultacje odbywają się pod numerem telefonu: 63 288 30 83.

W 2024 r. nasi mieszkańcy złożyli 116 wniosków o dofinansowanie. 53 działania zostały już zrealizowane, a łączna kwota wypłaconych (otrzymanych) dotacji to – 3 049 329,48 zł.

Sadzimy drzewa

W 2024 roku zakupiliśmy i posadziliśmy dzięki dotacji z UMWW 45 szt. klonów pospolitych.

Zdolność drzew do pochłaniania dwutlenku węgla (CO2) z atmosfery jest jednym z najważniejszych powodów, dla których sadzenie drzew jest ważne dla ochrony środowiska. Ilość dwutlenku węgla (CO2), jaką drzewo jest w stanie pochłonąć z atmosfery, zależy od wielu czynników, takich jak gatunek drzewa, jego wiek, wielkość, warunki środowiskowe i lokalizacja. Zwykle jednak uważa się, że jedno duże drzewo w ciągu roku jest w stanie pochłonąć około 6-7 kilogramów CO2, a jeden hektar lasu równoważy roczną emisję spalin czterech samochodów osobowych – co wynika z badania przeprowadzonego przez międzynarodową grupę naukowców, która dokonała pomiarów w lesie sosnowym w środkowej części Finlandii.

Drzewa i krzewy pełnią nie tylko funkcję ozdobną ale spełniają wiele inny pożytecznych ról. Na przykład redukując prędkość wiatru, przyczyniając się zimą do ograniczenia strat ciepła. Łagodzą suszę poprzez okresowe zatrzymywanie wody w koronach i zwiększenie wilgotności powietrza. Poprawiają także wchłanianie wody opadowej przez glebę, ułatwiając retencję wody i zmniejszając jej spływ.

Jak wszystkie rośliny produkują tlen i pochłaniają dwutlenek węgla. Są w tym jednak najbardziej efektywne, ze względu na swoje rozmiary. Poza tym pochłaniając dwutlenek węgla wbudowują go „na stałe” w drewno, czego nie są w stanie dokonać rośliny zielne, których tkanki butwieją i wydzielają dwutlenek węgla.

Drzewa poprzez rozpraszanie i pochłanianie dźwięku łagodzą jego szorstkość i tłumią negatywne oddziaływanie hałasu. Są również cennym siedliskiem przebywania licznych gatunków ptaków, ssaków i owadów, które mają nieocenioną rolę w procesie zapylania roślin oraz redukcji szkodników. Drzewa odgrywają zatem ogromny udział w kształtowaniu różnorodności biologicznej w naszym otoczeniu. Szczególnie cenne w tym przypadku są drzewa stare, w tym dziuplaste.

W procesie rizofiltracji oczyszczają wody opadowe z metali ciężkich. Wykazują także niezwykłe właściwości fotoremedjacyjne czyli pochłaniają wiele zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. Najlepsze właściwości w tym zakresie wykazują drzewa z gatunku jesion pensylwański, lipa holenderska, jarząb szwedzki, brzoza brodawkowata, leszczyna turecka, topola osika oraz jesion wyniosły.

Dodatkowo, sadzone przez gminę drzewa miododajne, dają bezpieczną, bo pozbawioną oprysków chemicznych pożywkę dla owadów zapylających.

Energooszczędne oświetlenie

Wymiana opraw oświetleniowych w hali sportowej oraz na kompleksach sportowych moje boisko orlik w Malanowie i Miłaczewie.

Modernizacja oświetlenia w budynku sali sportowej oraz na kompleksach sportowych „Moje Boisko – Orlik 2012” to działanie, które łączy oszczędność energii z realnym wpływem na środowisko. Wymiana tradycyjnych opraw na energooszczędne pozwala znacząco zmniejszyć zużycie prądu, co przekłada się nie tylko na niższe koszty eksploatacji, ale także na redukcję emisji dwutlenku węgla. Każda kilowatogodzina zaoszczędzonej energii to mniej spalonego w elektrowniach węgla, co w skali roku może oznaczać zauważalne zmniejszenie śladu węglowego gminy.

Efektywność energetyczna to jeden z kluczowych elementów zrównoważonego rozwoju, dlatego inwestycje w nowoczesne oświetlenie mają podwójną korzyść. Poza aspektem ekologicznym poprawiają także komfort użytkowników obiektów sportowych – lepsza jakość oświetlenia zwiększa bezpieczeństwo i pozwala na bardziej komfortowe korzystanie z infrastruktury. Modernizacja ta wpisuje się w szerszy trend dążenia do zmniejszenia zużycia energii w przestrzeni publicznej, co może być inspiracją do podobnych zmian w innych budynkach użyteczności publicznej, a nawet w prywatnych gospodarstwach domowych.

Chociaż sama wymiana oświetlenia nie rozwiąże problemu wysokiego zużycia energii w skali całej gminy, jest to krok w dobrym kierunku. W połączeniu z innymi działaniami, takimi jak instalacje fotowoltaiczne czy termomodernizacja budynków, może znacząco wpłynąć na poprawę bilansu energetycznego regionu i zmniejszenie jego negatywnego wpływu na środowisko.

Ekologiczna choinka

To przykład działań, które łączą aspekt społeczny z ekologicznym. Trzecia edycja tego wydarzenia ponownie zaangażowała mieszkańców w tworzenie ozdób świątecznych z materiałów nadających się do recyklingu, co ma istotne znaczenie w kontekście promocji postaw proekologicznych. Zamiast masowo produkowanych, plastikowych dekoracji, na choince zawisły własnoręcznie wykonane ozdoby, co nie tylko zmniejszyło ilość generowanych odpadów, ale także zwiększyło świadomość mieszkańców na temat ponownego wykorzystania surowców.

Takie inicjatywy mają dodatkową wartość, ponieważ pokazują, że ekologia może być naturalnym elementem codziennych tradycji, a nie tylko odgórnie narzuconym obowiązkiem. Zaangażowanie społeczności w kreatywne działania wokół świąt sprawia, że temat odpowiedzialnej konsumpcji i recyklingu dociera do różnych grup wiekowych – zarówno dzieci, jak i dorosłych. Dodatkowo, wydarzenie to miało wymiar integracyjny, budując poczucie wspólnoty wokół wartości związanych z dbałością o środowisko.

Zbiórka makulatury

Grudniowa zbiórka makulatury pod hasłem „Nie wyrzucaj, nie pal – przynieś i oddaj” to kolejny przykład lokalnej inicjatywy, która realnie wpływa na ochronę środowiska. Dzięki zaangażowaniu mieszkańców oraz placówek oświatowych udało się zebrać ponad 2 tony papieru, co przekłada się na ocalenie około 37 drzew. W kontekście globalnych problemów związanych z wylesianiem i nadmiernym zużyciem surowców, takie działania są niezwykle istotne, ponieważ recykling papieru znacząco zmniejsza potrzebę wycinki drzew, a tym samym pomaga chronić ekosystemy i ograniczać emisję dwutlenku węgla.

Ważnym aspektem tej akcji było również zaangażowanie szkół i przedszkola, co pokazuje, że edukacja ekologiczna może iść w parze z praktycznym działaniem. Uczniowie nie tylko dowiedzieli się, dlaczego warto segregować odpady, ale mieli też okazję realnie przyczynić się do poprawy stanu środowiska. Tego rodzaju inicjatywy budują proekologiczne nawyki już od najmłodszych lat, co w przyszłości może przełożyć się na bardziej świadome podejście do recyklingu w dorosłym życiu.

Pozytywnym sygnałem jest także fakt, że zbiórka spotkała się z aprobatą Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych „Orli Staw”, który nieodpłatnie odebrał zgromadzoną makulaturę. Współpraca samorządu, instytucji edukacyjnych i przedsiębiorstw komunalnych pokazuje, że działania na rzecz ochrony środowiska mogą być skuteczne i przynosić wymierne efekty, jeśli są odpowiednio skoordynowane. Organizatorzy obiecują kontynuację takich akcji w przyszłości, co może przyczynić się do jeszcze większego zaangażowania mieszkańców i zwiększenia ilości poddawanych recyklingowi surowców.

Folie rolnicze

W minionym roku pomogliśmy organizacyjnie rolnikom w zbiórce foli rolniczych celem ich unieszkodliwienia. Folie rolnicze, zwłaszcza te wyprodukowane z polietylenu, są szkodliwe dla środowiska, ponieważ są trudno biodegradowalne i trwale zanieczyszczają środowisko, jeśli nie są odpowiednio utylizowane. Polietylen zawarty w foliach rolniczych jest trudny do rozłożenia przez mikroorganizmy i może pozostawać w środowisku przez setki lat.

 

A jakie działania mamy w planie na 2025 rok

Zielone zamówienia

Od 1 stycznia 2025 wprowadziliśmy tzw. zielone zamówienia publiczne. Oznacza to, że przy wyborze dostawców i wykonawców gmina będzie brała pod uwagę nie tylko cenę i jakość usług, ale także ich wpływ na środowisko.

Więcej o zielonych zamówieniach będzie można przeczytać już wkrótce w osobnym artykule.

Azbest

W roku 2025 po raz kolejny będziemy pomagać w pozbyciu się azbestu. Wszystko dzięki pozytywnej ocenie wniosku złożonego w ubiegłym roku do WFOŚiGW w Poznaniu na usuwanie i unieszkodliwianie azbestu z terenu gminy Malanów dla rolników, którzy dostali dofinansowanie z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na wymianę pokryć dachowych.

Począwszy od 2018 roku udało się unieszkodliwić prawie 300 ton azbestu z terenu naszej gminy.

Azbest szeroko stosowany był w budownictwie w latach 60. XX wieku. Jego właściwości spowodowały, że był wykorzystywany do produkcji materiałów ogniochronnych, a w połączeniu z cementem również do wyrobu materiałów budowlanych i wykończeniowych. W Polsce 96% wyrobów zawierających azbest stanowią płyty azbestowo-cementowe. Od 1997 roku w Polsce istnieje zakaz stosowania azbestu. Wszyscy właściciele azbestu muszą go usunąć i oddać do unieszkodliwienia najpóźniej do końca 2032 roku.

Mobilne płuca

Od 7 marca do 4 kwietnia zagoszczą u nas mobilne płuca Polskiego Alarmu Smogowego. Jest to mobilna instalacje przedstawiające ludzkie płuca. To już szósta edycja antysmogowej kampanii Polskiego Alarmu Smogowego „Zobacz czym oddychasz”, która w tym sezonie grzewczym koncentruje się na wpływie zanieczyszczenia powietrza na najmłodszych. Nowatorskie instalacje trafią aż do dziesięciu województw i 29 miejscowości w tym do Malanowa.

Więcej o zielonych zamówieniach będzie można przeczytać już wkrótce w osobnym artykule.

Instalacje fotowoltaiczne dla mieszkańców

 Minął prawie rok od momentu kiedy gmina Malanów przyjmowała od zainteresowanych mieszkańców deklaracje uczestnictwa w projekcie pn. „Wykorzystanie energii słonecznej w gminie Malanów”. Dziś już wiemy, że projekt zyskał pozytywną opinię i otrzymał wsparcie finansowe. W dniu 21.01.2025 r. została podpisana umowa o dofinansowanie projektu pomiędzy Zarządem Województwa Wielkopolskiego, a Gminą Malanów, na wykonanie 246 sztuk instalacji fotowoltaicznych z magazynem energii.

Celem głównym projektu jest umożliwienie gminie Malanów i zamieszkującej gminę ludności łagodzenia wpływających na społeczeństwo, zatrudnienie, gospodarkę i środowisko skutków transformacji w kierunku osiągnięcia celów Unii na rok 2030 w dziedzinie energii i klimatu oraz w kierunku neutralnej dla klimatu gospodarki Unii do roku 2050 w oparciu o porozumienie paryskie.

Podsumowując, miniony rok pokazał, że nawet lokalne inicjatywy mogą mieć realny wpływ na środowisko. Od edukacyjnych kampanii i społecznych akcji, przez inwestycje w odnawialne źródła energii, aż po zmiany w polityce zamówień publicznych – każdy z tych kroków stanowi element większej układanki, której celem jest poprawa jakości życia mieszkańców i ochrona naszego otoczenia. Kluczem do sukcesu jest konsekwencja i zaangażowanie zarówno władz, jak i mieszkańców. Dbałość o środowisko nie jest jednorazowym działaniem – to proces, który wymaga ciągłego zaangażowania nasz wszystkich.

 DM

Zdj. 81349/Pixabay.com