EKO Gmina

Ekologia jest tematem w ostatnim czasie bardzo popularnym, ale też i kontrowersyjnym. Z jednej strony, wiele osób jest zainteresowanych ochroną środowiska i podejmuje działania na rzecz zmniejszenia negatywnego wpływu człowieka na przyrodę. Z drugiej strony, pojawiają się różne kontrowersje dotyczące tego, jakie działania należy podjąć, jakie technologie i rozwiązania zastosować aby ograniczyć choćby emisję gazów cieplarnianych. Czy działania te będą ekologiczne, jakie koszty poniosą gospodarki poszczególnych krajów i czy takie koszty są warte korzyści dla środowiska.

Współczesne wyzwania związane z ochroną środowiska wymagają kompleksowych działań nie tylko na poziomie globalnym i krajowym ale również lokalnym. Konieczne jest również zaangażowanie całego społeczeństwa, w tym rządu, przemysłu, organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych, w celu zapewnienia zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń.

Czy wierzymy w to czy nie, zmiany klimatu są faktem. Potwierdzają to nie tylko liczne badania i opracowania naukowe ale także niepokojące zjawiska, których jesteśmy świadkami w ostatnich dziesięcioleciach: rekordowe upały, susze, powodzie, trąby powietrzne. Naukowcy są zgodni. Przyczyną tych zmian jest człowiek. Postępujący rozwój gospodarki, ciężkiego przemysłu, rolnictwa, spalanie paliw kopalnych i niezrównoważona konsumpcja są odpowiedzialne za obecne zmiany klimatu. Czynniki te doprowadzają do zwiększonej emisji gazów cieplarnianych do atmosfery – m.in. dwutlenku węgla. Według najnowszych danych poziom stężenia tego gazu w atmosferze oscyluje wokół 420 ppm (cząsteczek na milion), podczas gdy przed rewolucją przemysłową było to 280 ppm.

Międzynarodowe organizacje jak również oraz wiele krajów i miast na całym świecie podjęły działania w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych, w tym m.in. poprzez zwiększenie wykorzystania źródeł energii odnawialnej, poprawę efektywności energetycznej, ograniczenie zużycia paliw kopalnych oraz poprawę jakości powietrza.

A co może w sprawie ekologii zrobić gmina. Gminy odgrywają ważną rolę w działaniach na rzecz ochrony środowiska na poziomie lokalnym. Mają one bowiem bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców w swoim obszarze oraz na stan środowiska naturalnego. Chcemy pokazać kilka przykładów działań, które zrealizowaliśmy a które w mniejszy lub większy sposób wpływają na środowisko.

1. Fotowoltaika czyli energia słońca

1 334 851,93 kWh wyprodukowanej energii oraz spadek emisji gazów cieplarnianych o 1 101,25 ton ekwiwalentu CO2/rok. Taki wynik osiągnęło 313 instalacji fotowoltaicznych o mocy 1 288,44 kWp tylko w okresie od 1.11.2020 r. do 31.10.2021 r. To efekt projektu pn. „Energia ze źródeł odnawialnych dla mieszkańców Gminy Malanów”, jaki Gmina Malanów realizowała w 2020 r. Dodatkowo panele słoneczne są systematycznie montowane są na budynkach gminnych. Instalacje takie działają już na budynku byłej Szkoły Podstawowej przy ul. Szkolnej (obecnie siedziba Gminnego Przedszkola), świetlicy wiejskiej w Celestynach, hali sportowej w Dziadowicach oraz urzędu gminy.Wyprodukowana w ten sposób energia elektryczna jest wykorzystywana na potrzeby własne budynków, czyli m.in. potrzeby oświetlenia, ogrzewania oraz funkcjonowania urządzeń elektrycznych i technologicznych.

Korzystanie z fotowoltaiki jest bardzo korzystne dla środowiska, ponieważ energia słoneczna, którą produkuje, jest uznawana za najbezpieczniejszą dla natury. Jedną z jej głównych zalet jest brak emisji zanieczyszczeń do atmosfery, co sprawia, że jest to bardzo dobre źródło energii dla naszej planety. Dzięki wykorzystaniu paneli fotowoltaicznych możliwe jest znaczne obniżenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Każde 1000 kWh energii pozyskanej z fotowoltaiki przyczynia się do redukcji emisji CO2 o około 812 kg rocznie. W ten sposób, im więcej jest instalacji fotowoltaicznych, tym lepsza jest jakość powietrza. A jak wynika z informacji ONZ i Światowej Organizacji Zdrowia, Polska znajduje się w europejskim ogonie pod względem jakości powietrza, a smog przyczynia się co roku do przedwczesnej śmierci ponad 50 tys. Polaków. Tak więc wykorzystując odnawialne źródła energii wpływamy na poprawę jakości powietrza w naszej gminie.

Kolejną zaletą stosowania paneli fotowoltaicznych jest ich pozytywny wpływ na redukcję emisji tlenków węgla i azotu, dwutlenku siarki oraz pyłów. Przy użyciu tych paneli nie powstają żadne odpady stałe, ścieki ani inne zanieczyszczenia gleby, które towarzyszą produkcji energii ze źródeł konwencjonalnych. Fotowoltaika ma również pozytywny wpływ na środowisko, dzięki stabilizacji systemu elektroenergetycznego. Instalacje solarne odciążają sieci przesyłowe energii, a sektor energetyczny jest mocno oddziałującą na przyrodę gałęzią przemysłu.

Panele fotowoltaiczne są także bardzo ciche w pracy i nie emitują żadnych dźwięków do środowiska. Są w pełni bezpieczne dla ludzi i zwierząt. Podsumowując instalacje fotowoltaiczne to oszczędność, troska o środowisko, wzrost wartości nieruchomości, nowoczesność, trwałość, komfort i wygoda.

2. Energooszczędne i inteligentne oświetlenie.

37,5 % oświetlenia drogowego w gminie Malanów stanowią energooszczędne, dodatkowo zdalnie sterowane oprawy LED (326 szt. na 868 wszystkich opraw). W najbliższym czasie planowana jest wymiana 93 kolejnych, a liczba ta może ulec jeszcze zwiększeniu o kolejne 138 szt. o ile spółka otrzyma dofinansowanie z WFOŚiGW.

Wymiana opraw oświetleniowych drogowych na ledowe to jedno z działań mających na celu zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Oprawy oświetleniowe LED charakteryzują się wyższą sprawnością energetyczną i dłuższą żywotnością niż tradycyjne oprawy oświetleniowe, co prowadzi do mniejszego zużycia energii i mniejszych emisji gazów cieplarnianych związanych z produkcją i zużyciem energii elektrycznej. Ponadto, nowoczesne oprawy LED są bardziej odporne na uszkodzenia i wymagają mniejszej ilości konserwacji, co prowadzi do zmniejszenia kosztów utrzymania oświetlenia drogowego.

Korzyści wynikające z zastosowania technologii LED w oświetleniu to nie tylko estetyka, ale również możliwość sterowania oświetleniem w sposób zoptymalizowany dla potrzeb użytkowników. Zwiększona kontrola nad oświetleniem pozwala na oszczędność energii elektrycznej na poziomie od 40 do nawet 70%. Choć początkowe koszty związane z zakupem i instalacją nowych opraw mogą być wyższe, to długoterminowo inwestycja ta przynosi oszczędności związane z mniejszym zużyciem energii i niższymi kosztami eksploatacyjnymi.

Wymiana opraw oświetleniowych drogowych na ledowe ma również pozytywny wpływ na komfort i bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego, dzięki lepszemu oświetleniu dróg a szczególnie przejść dla pieszych, które stają się bardziej widoczne.

Poza oświetleniem drogowym w 2022 roku energooszczędne LEDY wymieniliśmy również w samym urzędzie, a Ośrodek Sportu i Rekreacji w części pomieszczeń zamontował czujniki ruchu, które wyręczają zapominalskich, lub tych którzy nie mają w nawyku gaszenia światła szczególnie w miejscach publicznych.

3. Sadzimy drzewa

Począwszy od 2018 roku posadziliśmy 266 drzew, w tym miododajne.

Zdolność drzew do pochłaniania dwutlenku węgla (CO2) z atmosfery jest jednym z najważniejszych powodów, dla których sadzenie drzew jest ważne dla ochrony środowiska. Ilość dwutlenku węgla (CO2), jaką drzewo jest w stanie pochłonąć z atmosfery, zależy od wielu czynników, takich jak gatunek drzewa, jego wiek, wielkość, warunki środowiskowe i lokalizacja. Zwykle jednak uważa się, że jedno duże drzewo w ciągu roku jest w stanie pochłonąć około 6-7 kilogramów CO2, a jeden hektar lasu równoważy roczną emisję spalin czterech samochodów osobowych – co wynika z badania przeprowadzonego przez międzynarodową grupę naukowców, która dokonała pomiarów w lesie sosnowym w środkowej części Finlandii.

Drzewa i krzewy pełnią nie tylko funkcję ozdobną ale spełniają wiele inny pożytecznych ról. Na przykład redukując prędkość wiatru, przyczyniając się zimą do ograniczenia strat ciepła. Łagodzą suszę poprzez okresowe zatrzymywanie wody w koronach i zwiększenie wilgotności powietrza. Poprawiają także wchłanianie wody opadowej przez glebę, ułatwiając retencję wody i zmniejszając jej spływ.

Jak wszystkie rośliny produkują tlen i pochłaniają dwutlenek węgla. Są w tym jednak najbardziej efektywne, ze względu na swoje rozmiary. Poza tym pochłaniając dwutlenek węgla wbudowują go „na stałe” w drewno, czego nie są w stanie dokonać rośliny zielne, których tkanki butwieją i wydzielają dwutlenek węgla.

Drzewa poprzez rozpraszanie i pochłanianie dźwięku łagodzą jego szorstkość i tłumią negatywne oddziaływanie hałasu. Są również cennym siedliskiem przebywania licznych gatunków ptaków, ssaków i owadów, które mają nieocenioną rolę w procesie zapylania roślin oraz redukcji szkodników. Drzewa odgrywają zatem ogromny udział w kształtowaniu różnorodności biologicznej w naszym otoczeniu. Szczególnie cenne w tym przypadku są drzewa stare, w tym dziuplaste.

W procesie rizofiltracji oczyszczają wody opadowe z metali ciężkich. Wykazują także niezwykłe właściwości fotoremedjacyjne czyli pochłaniają wiele zanieczyszczeń gazowych i pyłowych. Najlepsze właściwości w tym zakresie wykazują drzewa z gatunku jesion pensylwański, lipa holenderska, jarząb szwedzki, brzoza brodawkowata, leszczyna turecka, topola osika oraz jesion wyniosły.

Dodatkowo, sadzone przez gminę drzewa miododajne, dają bezpieczną, bo pozbawioną oprysków chemicznych pożywkę dla owadów zapylających.

4. Pomagamy pozbyć się azbestu

Począwszy od 2018 roku udało się unieszkodliwić prawie 300 ton azbestu z terenu naszej gminy.

Azbest szeroko stosowany był w budownictwie w latach 60. XX wieku. Jego właściwości spowodowały, że był wykorzystywany do produkcji materiałów ogniochronnych, a w połączeniu z cementem również do wyrobu materiałów budowlanych i wykończeniowych. W Polsce 96% wyrobów zawierających azbest stanowią płyty azbestowo-cementowe. Od 1997 roku w Polsce istnieje zakaz stosowania azbestu. Wszyscy właściciele azbestu muszą go usunąć i oddać do unieszkodliwienia najpóźniej do końca 2032 roku. Ale dlaczego najlepiej pozbyć się go jak najszybciej? Aby nie narażać zdrowia swojego, swojej rodziny, znajomych, sąsiadów i każdego, kto pojawi się w obrębie posesji na której znajduje się azbest.

Przyczyna szkodliwości azbestu tkwi w jego włóknistej strukturze. Podczas eksploatacji wyrobów zawierających azbest lub w wyniku działania czynników zewnętrznych na te wyroby – włókna azbestu zostają uwalniane do powietrza. Włókna są niewidoczne gołym okiem i mają tendencję do wielokrotnego rozwarstwienia się – dzięki czemu mogą być dziesiątki, a nawet setki razy cieńsze od ludzkiego włosa. Te mikrowłókna dostają się do płuc wraz z wdychanym powietrzem i tam się osadzają. Zalegając w płucach powodują szereg chorób układu oddechowego, najczęściej:

• Azbestoza (pylica azbestowa) to przewlekła choroba płuc, która powoduje bliznowacenie tkanki płuc,
• Rak płuc,
• Międzybłoniak opłucnej jest to nowotwór złośliwy błony śluzowej płuc.

5. Pomagamy usunąć folie rolnicze

W minionym roku pomogliśmy rolnikom w unieszkodliwieniu 95,94 ton foli rolniczych. W bieżącym roku planowana jest kontynuacja tej akcji. Folie rolnicze, zwłaszcza te wyprodukowane z polietylenu, są szkodliwe dla środowiska, ponieważ są trudno biodegradowalne i trwale zanieczyszczają środowisko, jeśli nie są odpowiednio utylizowane. Polietylen zawarty w foliach rolniczych jest trudny do rozłożenia przez mikroorganizmy i może pozostawać w środowisku przez setki lat.

6. Oczyszczalnia ścieków

Jedna z największych w ostatnim czasie inwestycji realizowana przez malanowski samorząd stała się faktem. Istniejąca oczyszczalnia ścieków typu Lemna, która jest w stanie przyjąć jedynie 190 m³/d, nie działa poprawnie, a jakość ścieków nie spełnia wymaganych norm. Na chwilę obecną nie ma również możliwości przyłączenia nowych budynków do istniejącej infrastruktury. W przebudowanej oczyszczalni zostaną zastosowane nowe urządzenia i technologie do mechanicznego oczyszczenia ścieków. Prace będą obejmowały budowę reaktorów sekwencyjnych oczyszczania ścieków, zagospodarowanie powstałych osadów oraz budowę rurociągów technologicznych między obiektami. Planuje się zwiększenie istniejącej przepustowości odbieranych ścieków do 400 m³/d.

7. Punkt konsultacyjny Programu Czyste Powietrze

Program „Czyste powietrze” realizowany jest przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w celu poprawy jakości powietrza oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Od połowy 2021 r. w ramach „Programu” w urzędzie działa punkt konsultacyjny, w którym mieszkańcy mogą indywidualnie spotkać się z pracownikiem urzędu i otrzymać niezbędne informacje o programie. Punkt konsultacyjny funkcjonuje we wtorki i czwartki w godz. 10:00-15:00. Zapisy na konsultacje odbywają się pod numerem telefonu: 63 288 30 83.

Do tej pory (stan na dzień 31.03.2023 r.) nasi mieszkańcy złożyli 202 wnioski o dofinansowanie. 94 działania zostały już zrealizowane, a łączna kwota wypłaconych (otrzymanych) dotacji to – 1 894 805,83 zł.

8. Piec olejowy zamiast węglowego

W tzw. „Ośrodku Zdrowia” został zainstalowany piec olejowy. Piec na olej ma kilka zalet. Po pierwsze, spalanie oleju jest znacznie bardziej efektywne niż węgla, co oznacza, że ilość wyemitowanych zanieczyszczeń jest mniejsza. Po drugie, spalanie oleju powoduje mniej zanieczyszczeń w postaci pyłów zawieszonych, co przyczynia się do zmniejszenia problemu smogu. Ponadto, piec olejowy jest łatwiejszy w obsłudze i nie wymaga tak częstej konserwacji, jak piec węglowy.

9. Life after coal czyli życie po węglu

Gmina Malanów przystąpiła do projektu „LIFE AFTER COAL PL – Wdrażanie Strategii na rzecz Neutralności Klimatycznej Wielkopolska Wschodnia 2040”. Uczestnikami projektu są Samorząd Województwa Wielkopolskiego, 30 gmin i miast, 3 powiaty, 6 organizacji (w tym Agencja Rozwoju Regionalnego w Koninie, Konińska Izba Gospodarcza, Poznański Park Naukowo-Techniczny Fundacji UAM w Poznaniu) oraz dwoje partnerów zagranicznych z Niemiec i Bułgarii.

Wartość projektu to ponad 18 mln euro. 1.2 mln zł trafi do malanowskiego samorządu na działania przeciwdziałające zmianom klimatu.

Projekt ma na celu wsparcie Wielkopolski Wschodniej w osiągnięciu celów zapisanych w przyjętej w 2021 roku przez Sejmik Województwa Wielkopolskiego Strategii Neutralności Klimatycznej Wschodniej Wielkopolski 2040.

Wchodząc w szczegóły w ramach projektu m.in.:

• powstanie system monitoringu jakości powietrza w czasie rzeczywistym wraz z systemem informatycznym;
• zostaną zatrudnieni, wykształceni i wyposażeni w odpowiednie narzędzia doradcy klimatyczni, którzy będą edukować i pomagać mieszkańcom, przedsiębiorcom a także samorządom w pozyskiwaniu środków finansowych, które pozwolą na osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2040;
• wynajęte zostanie 7 samochodów elektrycznych które stworzą sieć mini car sharingu wykorzystywaną do edukacji;
• promowane będą tzw. zielone zamówienia;
• nastąpi demonstracyjny i pilotażowy rozwój systemu upraw szklarniowych;
• wdrożony zostanie plebiscyt dla przedsiębiorców i program stypendialny dla uczniów.

10. Edukacja, Ekologiczna Przystań i Eko-bezpieczni

W 2018 r. Urząd Gminy w Malanowie wraz z całą społecznością przedszkolną i szkolną z terenu Gminy Malanów realizował projekt ekologiczny pn. „Oddychaj i pyłu nie wdychaj”, który zwrócił uwagę mieszkańców na konieczność dbania o czyste powietrze, zwłaszcza w sezonie grzewczym. Akcja została doceniona i wyróżniona w XX edycji konkursu organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego pn: Działania proekologiczne i prokulturowe w ramach strategii rozwoju województwa wielkopolskiego.

W 2021 r. Gmina Malanów zrealizowała projekt pn. „Eko - bezpieczni w Malanowie” dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu Przedmiotem wsparcia był zakup i montaż mobilnej tablicy edukacyjnej wraz z koszami na odpady, która została zamontowana przy placu zabaw na ul. Tureckiej w Malanowie. Edukacyjna tablica łączy funkcję praktyczną polegającą na selektywnym zbieraniu odpadów, z funkcją edukacyjną na temat prawidłowej segregacji odpadów. Urządzenie to umożliwi dzieciom i młodzieży uczenie się przez praktykę.

W 2022 roku w Malanowie przy sali OSP powstała „Ekologiczna przystań". W ramach projektu powstała hybrydowa lampa uliczna, stół i ławki edukacyjne z grą dotyczącą segregacji odpadów oraz edukacyjny kosz na śmieci  i pojemnik do zbierania plastikowych nakrętek.

Cyklicznie odbywają się również zajęcia edukacyjne w szkołach na terenie gminy.

A co dla środowiska może zrobić każdy z nas? O tym będzie można przeczytać w kolejnym wydaniu Gazety Malanowskiej.

DM

Zdj. 81349/Pixabay.com